რატომაა უსახელოური ასე ნაკლებად ცნობილი? ამას რამდენიმე მიზეზი აქვს. ისტორიულად, ქართული ღვინის ბრენდები საბჭოთა კავშირის ფართო ბაზარზე მოიხმარებოდა; ღვინის წარმოება მასობრივად ხდებოდა და ხალხისათვის ღვინო კარგად ნაცნობი იყო. შესაბამისად, ქართული ღვინის ისეთი სახელები, როგორიც საფერავი ან მუკუზანია, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში დღემდე ცნობილია; ამ ქვეყნებში ღვინის გაყიდვას განსაკუთრებული მარკეტინგული სვლები არ სჭირდება, ამიტომ ეს ქვეყნები დღესაც ქართული ბრენდების უდიდეს იმპორტიორებს წარმოადგენენ. ამის საპირისპიროა უსახელოურის ამბავი. ეს ღვინო ჩვეულებრივ ხალხში არ იყიდებოდა. წარმოებული ღვინო სრულად მიდიოდა კრემლში, მთავრობისა და კომუნისტური პარტიის ლიდერების მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.

 

როდესაც ვწერ სიტყვას „სრულად,“ წარმოებული ღვინის 100 პროცენტს ვგულისხმობ; 1930-40-იანი წლებიდან მოყოლებული, უსახელოურის წარმოებას მკაცრად აკონტროლებდა შინაგან საქმეთა სამინისტრო, ანუ სამთავრობო კონტროლს ამ ძვირფასი სასმელის ერთი წვეთიც  კი ვერ  გაექცეოდა. უსახელოურის წარმოება ნამდვილად სერიოზული საკითხი იყო, თითმის ეროვნული უსაფრთხოების ტოლფასიც კი.

 

ამის უნიკალური მტკიცებულება ათეულობით წლის მანძილზე ინახებოდა დათო ჭაკვეტაძის სახლში.  მისი  ოჯახი  უსახელოურს თაობების განმავლობაში ამზადებდა. დათომ, რომელიც დღესდღეობით ამ ღვინის ძალიან ცოტა მწარმოებლიდან ერთ-ერთია, 1944 წლით დათარიღებული დოკუმენტის დედანი მაჩვენა. ეს არის ხელშეკრულება  ღვინის მწარმოებელსა (დათოს დიდი ბაბუა) და შინაგან საქმეთა სამინისტროს რამდენიმე ოფიცერს შორის. არ გეგონოთ, რომ ეს ჯორჯ ორუელის, ან, ღმერთმა დაგვიფაროს,  ჩემი   სეხნიის,   ფრანც   კაფკას ნაწარმოების ამონარიდია, თუმცაღა ეს სიტუაცია ორივე მწერლისათვის საკმარისად აბსურდულია. ხელშეკრულება ღვინის მწარმოებლის მიერ დამზადებული „უსახელოურის ჯიშის მაღალი ხარისხის ღვინის“ მიწოდებას არეგულირებს. ღვინო უნდა „შეინახოს და გაიგზავნოს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატში...ამხანაგ ლ. ბერიას ბრძანების შესაბამისად.“ ლავრენტი ბერია (1899-1953) იოსებ სტალინის უახლოესი დამხმარე იყო: იგი საბჭოთა კავშირის უშიშროებისა და საიდუმლო სამსახურის განთქმული ხელმძღვანელი იყო. საიდუმლო პოლიციის ოფიცრები მართლაც ითვლიდნენ თითოეული გლეხის მიერ წარმოებული უსახელოურის ოდენობას და თვალყურს ადევნებდნენ, რომ მათ პირადი მოხმარებისთვის ან ბაზარზე გაყიდვისათვის პროდუქტის ერთი წვეთიც კი არ გამოეყენებინათ. ბერიას ბრძანების დაუმორჩილებლობა წარმოუდგენელი იყო - ეს იყო ადამიანი, რომელიც სტალინის ეპოქაში მასობრივ დაკავებებს, მკვლელობებსა და პატიმართა ბანაკებს მართავდა. ამიტომ, ნაკლებად გასაკვირია, რომ ამ იშვიათი ღვინის შესახებ თითქმის არავინ იცოდა, გასინჯული კი უფრო ცოტას თუ ჰქონდა.

უსახელოური აქამდე არც მე მქონდა გასინჯული, მიუხედავად იმისა, რომ ღვინის საინფორმაციო რესურსისა და კატალოგის, “Hvino.com-ის“ გამომცემლის ამპლუაში, ღვინის ბევრ ქართულ და საერთაშორისო ღონისძიებას დავსწრებივარ. ამიტომ სიხარულით მივიღე დათოს მიწვევა ამოუცნობი უსახელოურის სამშობლოში, რათა გამესინჯა ეს ღვინო სწორედ იქ, სადაც მზადდება.

 

უსახელოური იშვიათი მხოლოდ იმის გამო არ არის, რომ მის წარმოებას საიდუმლო პოლიცია აკონტროლებდა. ღვინის ამ ჯიშის პროდუქტიულობა საკმაოდ დაბალია, რაც მწარმოებლებს სხვა, უფრო მეტი სარგებლიანობის სახეობების გამოყენებისაკენ უბიძგებდა. ამის გარდა, უსახელოური terroir-ის მიმართ ძალიან მომთხოვნია. საჭირო ყურძენი მხოლოდ ძალიან სპეციფიკურ ადგილას იწარმოება - კონკრეტულ გეოგრაფიულ ლოკაციაზე, კონკრეტულ სიმაღლეზე, განსაკუთრებულ ნიადაგზე, საჭირო ოდენობის მზის სინათლისა და წვიმის პირობებში. ნებისმიერი ყურძნის მოყვანა დიდ ძალისხმებას მოითხოვს, თუმცა უსახელოური ნამდვილი გამოწვევაა. საუკეთესო უსახელოური საქართველოს დასავლეთ ნაწილში, ლეჩხუმის მაღალმთიან ნაწილში იზრდება. ის შეიძლება სხვა რეგიონებშიც გაიზარდოს, მათ შორის, კახეთში, საქართველოს აღმოსავლეთით მდებარე მთავარ ღვინის მწარმოებელ რეგიონში, თუმცა საუკეთესო ღვინისათვის მხოლოდ ლეჩხუმში მოყვანილი ყურძენი გამოდგება, უფრო ზუსტად კი, მხოლოდ ის ყურძენი, რომელიც ცაგერის რაიონში, ზუბისა და ოყურეშის სოფლებთან ახლოს მდებარე მცირე ზონაში იზრდება  ▼Map .

 

საბჭოთა პერიოდში, ოყურეშში აშენდა ღვინის საწარმო, რომელიც მთავრობისათვის ღვინოს ამზადებდა. ეს ნაგებობა ახლა ბოლომდე დანგრეულია და მისი კვალიც აღარ არსებობს. „ქართულ შვეიცარიად“ წოდებული ამ ადგილის სულისშემკვრელ სილამაზეს ერთი სამრეწველო შენობაც კი არ ჩრდილავს. მდინარე ცხენისწყლის კაპოტს გარს მაღალი და ციცაბო მთები აკრავს, რომლებიც ზაფხულში მწვანე ბალახით იფარება, ზამთარში კი - თოვლით. გასაკვირი არაა, რომ ამ ადგილებში სასოფლო- სამეურნეო მიწა იშვიათია. უსახელოურის დათესვის ერთადერთი გზა სწორედ ეს ციცაბო ტერასებია, რომლებიც ამისათვის უზარმაზარი ქვებისაგან უნდა გაიწმინდოს.

 

„როგორია შემდეგი ეტაპი?“ - ვკითხე დათოს და გამიკვირდა, როდესაც მიპასუხა, რომ ეს ყველაფერი მხოლოდ დასაწყისი იყო.