მდებარეობს თეთრიწყაროს მუნიც-ში, მდ. ალგეთის მარცხენა მხარეს, სოფ. მანგლისის ტერიტორიაზე.

 

წყაროებში მოიხსენიება ქართლში ქრისტიანობის გავრცელებისა და პირველი ეკლესიების მშენებლობის შესახებ თხრობისას. მირიან მეფემ საბერძნეთიდან მოიწვია "კირიტხურონი და ქვისმთლელნი", რომლებმაც ააშენეს მანგლისში ეკლესია და დაასვენეს კეისრის მიერ გამოგზავნილი ფიცარი, რომელზეც უფლის ფეხი იყო მილურსმული. ქალკედონის 506 წ. კრების მონაწილე ეპისკოპოსთა შორის მოხსენიებულია ალაგრეს მანგლელი. მანგლისის ეკლესიაში სალოცავად მოდიოდნენ მეზობელი ქვეყნების ქრისტიანები. ქართველ-სომეხთა განხეთქილების შემდეგ აბრამ კათალიკოსი მოუწოდებდა ალბანელებსა და სომხებს, არ წასულიყვნენ მანგლისს ჯვრის თაყვანისსაცემად. 639 წ. ჰერაკლე კეისარმა (610-641) წაიღო მანგლისიდან ფიცარი, რომელზეც უფლის ფეხი იყო მილურსმული. 1121 წ. 18 აგვისტოს თურქთა ჯარი შემოესია თრიალეთს, მანგლისს, დიდგორს. დავით აღმაშენებლმა მტერი დიდგორთან დაამარცხა. 1396 წ. მანგლისში ორი თვე იდგა თემურ-ლენგი. 1397 წ. ის კვლავ მისულა მანგლისს. 1609 წ. თათართა ჯარმა გადაწვა მანგლისი და კველთა. ჯავახეთიდან გადმოსულ ლეკთა ჯარს თეიმურაზ II-მ (1744-1762) დაადევნა ლაშქარი, რომელმაც მანგლისთან დაამარცხა მტერი. 1721 წლის აღწერით მანგლისში ითვლებოდა 1 მებატონე და 27 გამომღები ყმა.

ტაძარს გარს უვლის მაღალი გალავანი, რომელსაც შესასვლელი აქვს აღმოსავლეთიდან და სამხრეთიდან. გალავანს ჩრდილო-აღმოსავლეთ, სამხრეთ-აღმოსავლეთ და სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეებში აქვს ცილინდრული კოშკები. გალავანი მრავალჯერაა შეკეთებული. ნაგებია ფლეთილი ქვით კირხსნარზე. შიგადაშიგ დიდი ქვათლილებია. აღმოსავლეთ კარებთან მოთავსებული წარწერის მიხედვით, გალავანი 1667 წ. აუგია არსენ ეპისკოპოსს. გალავნის შიგნით სხვადასხვა შენობების ნაშთებია.

 

 

ავტორი: გურამ ხარშილაძე