შემოქმედის შუა საუკუნეების სამონასტრო კომპლექსი მდებარეობს გურიაში, მდ. ბჟუჟის მარცხენა ნაპირზე, ქ. ოზურგეთიდან სამხრეთ-დასავლეთით 8 კმ-ის დაშორებით, სოფელ შემოქმედში. კომპლექსი შედგება სამი ძეგლისგან: XVI საუკუნის სამრეკლოსგან, რომელიც 1831 წელსაა აღდგენილი და 2 ერთმანეთზე მიდგმული ტაძრის: XII საუკუნის ღვთაების ბაზილიკისა და `ზარზმად~ წოდებული გუმბათოვანი ეკლესიისაგან. ეს უკანასკნელი ვახტანგ I გურიელს საგანგებოდ აუგია 1572 წელს, რათა შიგ დაებრძანებინა ზარზმის მონასტრიდან XVI საუკუნეში დაცვის მიზნით გადმოსვენებული ფერისცვალების ხატი. იგი დღემდე შემორჩენილ ქართულ ხატებს შორის უძველესია და 886 წლით თარიღდება. ლეგენდის მიხედვით, ზარზმიდან წამოსვენებული ღვთისმშობლის ხატი ახალციხეში ხარზე დაუკრავთ და თურმე ხატი იქ უნდა დაებრძანებინათ, სადაც ხარი გაჩერდებოდა. ამგვარად მოხვდა ეს ხატი შემოქმედის მონასტერში.

მაცხოვრის ეკლესიის შიგა და გარე პერანგი ნაგებია თლილი ქვით, აქვს მარმარილოს იატაკი. ეკლესია სამნავიან უგუმბათო ნაგებობას წარმოადგენს. თავდაპირველად ის ერთნავიანი უნდა ყოფილიყო, მოგ­ვიანებით არის მიშენებული გვერდითი ნავები, იმავდროულად ეკლესია ახალი პერანგით შეუმოსავთ და ჭადრაკულად განლაგებული სხვადასხვა ფერის ქვებით მოუპირკეთებიათ. შემოქმედის მონასტერი, უმდიდრეს მონასტრად ითვლებოდა, ჰქონდა მდიდარი წიგნთსაცავი. მონასტერი იყო შემოქმედელი ეპისკოპოსებისა და გურიელების საგვარეულო საძვალე.