ბათუმი

 

ქალაქი ბათუმი დასავლეთ საქართველოში, შავი ზღვის სანაპირო ზოლში, ბათუმის კონცხზე, ბათუმის ყურის სანაპიროსა და მიმდებარე ბორცვებზე მდებარეობს. 

ბათუმი აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციული, ეკონომიკური, კულტურული და საგანმანათლებლო ცენტრია. მისი ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობა საზღვაო ტრანსპორტის განვითარების წინა პირობა გახდა. ამჟამად იგი საქართველოს საზღვაო ჭიშკრად ითვლება. 

ბათუმის ჰავა ნოტიო სუბტროპიკულია. იგი ყვე­ლაზე თბილი ადგილია საქართველოში. იანვრის საშუალო ტემპერატურა აქ +7.10-ია. ზაფხული შედარებით გრილია (+220+240), რაც ზრდის ქალაქის საკურორტო დანიშნულებას. თოვლის საფარი მხოლოდ ცალკეულ წლებში, ისიც რამდენიმე დღით ყალიბდება. ბათუმის სიახლოვესაა აჭარა-იმერეთის ქედის დასავლეთი კალთები, რომელიც კოლხური პოლიდომინანტური ტყეებითაა დაფარული და ეს ყველაფერი მთლიანობაში განუმეორებელ პეიზაჟებს ქმნის. უკანასკნელ წლებში მუდმივად იზრდება მსოფლიოს მრავალი ქვეყნიდან ბათუმში ჩამოსულ რეკრეანტთა რაოდენობა. 

ბათუმი ანტიკურ ხანაშივე დასახლებულ პუნქტს წარმოადგენდა (მას პირველად Bატჰუს-ის სახელით იხსენიებს არისტოტელე) და სავაჭრო ურთიერთობები ჰქონდა ძველბერძნულ ქალაქებთან. II ს-ში აქ განლაგებული იყო რომაული გარნიზონი. შუა საუკუნეებში დღევანდელი ბათუმის ადგილზე არსებობდა სოფლის ტიპის დასახლება `თამარის ციხის~ გარშემო. XV-XVI სს-ში ბათუმს გურიის მთავრები განაგებენ, XVII-XIX სს-ში კი ოსმალეთის იმპერიის შემადგენლობაშია. 1878 წ. ბათუმი ბერლინის ტრაქტატით გადაეცა რუსეთის იმპერიას; 1886 წლამდე სარგებლობდა პორტო-ფრანკოს სტატუსით, რამაც გამოიწვია ბათუმის სწრაფი განვითარება. ამ პერიოდში ის კავკასიის წამყვანი ქალაქი, ნავსადგური, ბაქოს ნავთობის ევროპაში გადამტანი და საოლქო ადმინისტრაციული ცენტრი ხდება. 1919 წლიდან ბათუმი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამუსლიმანო საქართველოს ავტონომიის ცენტრი, ხოლო 1921 წლიდან საქართველოს აჭარის ავტონომიის ცენტრია.

ბათუმისთვის დამახასიათებელია ევროპული განაშენიანება, თანამედროვე და XIX საუკუნის არქიტექტურათა წარმატებული შეხამება. ბათუმში მრავალი ისტორიული და არქიტექტურული ღირსშესანიშნაობაა: ღვთისმშობლის საკათედრო ტაძარი (ყოფილი კათოლიკური ტაძარი 1898-1902 წლებში ბაქოში მოღვაწე ძმები ზუბალაშვილების დაფინანსებით აიგო. საბჭოთა პერიოდში ბოლშევიკებმა ეკლესია გააუქმეს. 1989 წელს ეკლესია მართლმადიდებლურმა მრევლმა აამოქმედა); `ბათუმის ბულვარი~ (1881 წ. ზღვისგან გამოთავისუფლებულ ტერიტორიაზე ცნობილმა მებაღემ რესლერმა, შემდგომში კი დალფონსმა და იასონ გორდეზიანმა ეტაპობრივად შექმნეს ზღვისპირა პარკი. 1934 წელს აიგო პარკის სიმბოლო _ კოლონადა. 2004 წ-მდე ბულვარის სიგრძე 2 კმ. იყო. დღეს მისი სიგრძე 15 კმ-მდეა გაზრდილი); შოთა რუსთაველის სახელობის უნივერსიტეტის შენობა (აიგო 1903 წ. როგორც გიმნაზია. რამდენიმე წლის წინ ჩაუტარდა რესტავრაცია); სასტუმრო `ინტურისტ პალასი~ (სტალინური არქიტექტურის ნიმუში, 1939 წელს ზღვისპირა პარკთან ახლოს აშენდა აკადემიკოს შჩუსევის პროექტით); ილია ჭავჭავაძის სახელობის ბათუმის სახელმწიფო თეატრი (აიგო 1952 წელს არქიტექტორ ტეპლიცკის პროექტით); 6 მაისის პარკი და ნურიგელის ტბა (მოეწყო 1881 წელს. ბოლო წლებში საფუძვლიანად განახლდა: მოეწყო გზები და ბილიკები, დაიდგა საპარკო სკამები, დამონტაჟდა ახალი ატრაქციონები, მოწესრიგდა განათება, აღდგა დელფინარიუმი, აკვარიუმი და ზოოკუთხე.); ებრაული სინაგოგა (სემეონ ვულკოვიჩმა ააშენა 1904 წელს); მეჩეთი `ორთა ჯამე~ (აიგო 1886 წელს ასლან-ბეგ ხიმშიაშვილის დაფინანსებით).

 

ავტორი: გამომცემლობა "კლიო"