გონიო-აფსაროსი და სხალთა

 

ანტიკური და შუა საუკუნეების ხანის გონიო-აფსაროსის ციხე-სიმაგ­რე მდებარეობს ქ. ბათუმიდან სამხრეთით, 12 კმ-ზე, მდინარე ჭოროხის მარცხენა სანაპიროზე. გონიო-აფსაროსის ციხეს უნიკალური სტრატეგიული მნიშვნელობა ჰქონდა: ის იცავდა ჭოროხისა და აჭარისწყლის ხეობების შემოსასვლელებს, რომლებიც სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს შიდა რაიონებს აკავშირებდა შავი ზღვის სანაპიროსთან. სწორედ ამგვარი მდებარეობის გამო იქცა გონიოს ციხე ჯერ რომის იმპერიის, შემდეგ კი ბიზანტიის ერთ-ერთ საყრდენ ციტადელად აღმოსავლეთ შავი ზღვისპირეთში. პირველად საისტორიო წყაროებში ციხე-სიმაგრეს იხსენიებს ავტორი პლინიუს სეკუნდუსი (I ს.), აფსარუნტის სახელწოდებით. აფსარუნტის ციხე კარგად გამაგრებულ და კეთილმოწყობილ ციხე-ქალაქს წარმოადგენდა, სადაც 5 რომაული კოჰორტა (3 000 მეომარი) იდგა. სტრატეგიული მდებარეობის გამო ყოველთვის დიდი იყო რომის, ბიზანტიის, გენუის რესპუბლიკის ინტერესი მის მიმართ. 1547-1878 წწ-ში მას ოსმალთა იმპერია აკონტროლებდა.

ციხესიმაგრე XII ს-დან გონიოს ციხედ იხსენიება. ის წარმოადგენს ქვით ნაგებ დიდ სწორკუთხედს (195 მ. X 245 მ.). გალავანი 18 კოშკით არის გამაგრებული. ყოველ მხარეს თითო ჭიშკარია. ციხეზე შეიმჩნევა რამდენიმე სამშენებლო ფენა (III-IV სს; VI-VII სს; XVI ს.). ციხე ამჟამად რესტავრირებულია და საქართველოს მასშტაბით უდიდეს საფორტიფიკაციო ნაგებობას წარმოადგენს.

გადმოცემის მიხედვით, სწორედ აქ დაკრძალა მეფე აიეტმა თავისი ვაჟი – აფსაროსი, რომელიც გაქცეულმა იასონმა მოკლა, გვამი დაანაწევრა და ზღვა­ში მიმოაბნია. გადმოცემის თანახმად, გონიოშია დაკრძალული ქრისტეს 12 მოციქულიდან ერთ-ერთი _ მატათა.

 

სხალთის ეპარქიის ცენტრი  სხალ­თის ეკლესია ზემო აჭარაში, ხულოს რაიონში მდებარეობს. აგებულია XIII საუკუნეში. ეკლესია ფერდობზეა აშენებული, უგუმბათოა და აქვს ორფერდა გადახურვა. ეკლესიის ინტერიერი და გარეთა პერანგი თლილი ქვითაა ნაგები. აღმოსავლეთის ფასადი ორნამენტირებულია ჩუქურთმით შემკული ჯვრებით. სხალ­თის ეკლესია სამხრეთ საქართველოს ხუროთმოძღვრების გამორჩეული ძეგლია.

 

ავტორი: გამომცემლობა "კლიო"