XIX საუკუნის 50-იან წლებამდე გერმანული კოლონიები უსწორმასწორო, ვიწრო ქუჩებით, მიწური, ბანიანი ქოხმახებით, არაფრით განსხვავდებოდნენ ადგილობრივ მცხოვრებთა სოფლებისაგან.

XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან ამიერკავკასიის ყოველ გერმანულ კოლონიაში იყო ერთი ან რამდენიმე სწორად დაგეგმილი ფართო, ე.წ. მთავარი ქუჩა, რომლებიც ერთმანეთს პერპენდიკულარული, უფრო ვიწრო ქუჩებით უერთდებოდნენ.

შეძლებულ კოლონიებში ქუჩები მოკირწყლული იყო. კოლონიის შუაგულში მდებარეობდა მოზრდილი მოედანი, სადაც განთავსებული იყო კოლონიის სამმართველო, ეკლესია, სკოლა, საზოგადოებრივი შენობები და მაღაზიები. ქუჩის პირას, ორივე მხარეს, ფრონტონით ქუჩისაკენ ჩამწკრივებული იყო კოლონისტთა სახლები, რომელთაც, უმთავრესად, ქვისაგან აგებდნენ. მათში იყო 4-5 ოთახი და სამზარეულო. სახლის სახურავი მაღალი და ძალზე დაქანებული იყო.

სახურავის ქვეშ იყო სხვენი, რომელიც ნაწილებად იყოფოდა და ბეღლის მოვალეობას ასრულებდა, სადაც ყოველგვარ სურსათ-სანოვაგეს ათავსებდნენ. სახლის ქვემოთ მოწყობილი იყო თაღებიანი სარდაფი, რომელიც მარნის მოვალეობას ასრულებდა მასში ღვინიან კასრებს ინახავდნენ. სახლის მოშორებით, დამხმარე შენობებიდან, მხოლოდ თავლა-ბოსელი იდგა, რომელსაც მიშენებული ჰქონდა პატარა სათავსოები შინაური ფრინველისა და წვრილფეხა საქონლისათვის.

წყარო: