ახმეტის მუნიციპალიტეტში, თუშეთში მდებარე სოფელ კვავლოს და ასევე 9 ციხე-სოფელსა და ნასოფლარს პრემიერ მამუკა ბახტაძის ბრძანებით ეროვნული კატეგორია განესაზღვრა.

ნასოფლარი მდებარეობს ისტორიულ სამციხის (პირიქითა) თემში, სოფელ ომალოდან 7–8 კილომეტრში, მდინარე პირიქითა ალაზნის მარცხენა ნაპირზე, მაღალ მთაზე (მდინარის ნაპირიდან დაახლოებით 500 მ სიმაღლეზე).

კულტურული მემკვიდრეობის ეროვნული სააგენტოს ცნობით,XIX საუკუნის ბოლოს სოფელში ცხოვრობდა 36 კომლი, XX საუკუნის 20-იან წლებში კი 27 კომლი (სულ 43 მაცხოვრებელი). სოფელში ცხოვრობდნენ თილიძეები, გაწირიძეები, მიშიძეები. საბჭოთა პერიოდში, სოფელი ნელ-ნელა ცარიელდებოდა. როგორც სხვა სოფლის მაცხოვრებლები, კვავლოელების ნაწილიც კახეთში გადასახლდა.

კვავლო თუშეთის დაცული ლანდშაფტის ტერიტორიაზე მდებარეობს. იგი შესულია საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს დაქვემდებარებაში.

ნასოფლარში შემდეგი ძეგლებია: კოშკი, საქვაბე და ციხე-სახლი. ნასოფლარს აქვს შვიდი სალოცავი: ა) სადროშაე, ბ) სატაბლეო, გ) ღვთისმშობელი, დ) კარატისჯვარი, ე) ხახმატისჯვარი, ვ) კარუკუღმართი, ზ) საგანძური.

კოშკი დგას ნასოფლარის განაპირას, კლდეზე. განეკუთვნება გვიანდელ შუა საუკუნეებს. ხუთსართულიანია. ნაშენია ფიქლით. წყობა მშრალია. დაზიანებულია: ჩამოშლილია II, III და IV სართულების გადახურვა, მთელ სიაღლეზე დაბზარულია აღმოსავლეთ კედელი.

საქვაბე დგას შუა სოფელში. შენობათა გეგმით ოთხკუთხა, ნაგებია ფიქლით - მშრალად. შესასვლელი მთავარი ფასადის მხრიდან (სამხრეთიდან) აქვს. შიგნით სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეში კერა კერაში ჩადგმულია ლუდის მოსახარში. 900 ლიტრი ტევადობის სპილენძის ქვაბი, რომელიც კედლებზე გადებულ მორზე ჯაჭვით იყო ჩამოკიდებული. ინტერიერის ვენტილაციის მიზნით, აღმოსავლეთ კედლის ზედა ნახევარი, მთელს სიგრძეზე, გახსნილია. კედელთან მოხარშული ლუდის (დარკოს) ჩასაწურად, დადგმული იყო მთლიანი ხისგან გამოთლილი ნავი. დასავლეთ კედელში მოწყობილია მცირე ზომის თახჩა.

სახურავი ფიქლისაა - ცალკალთა. დაქანებულია დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ. სახურავი ეყრდნობოდა ხის ორ დიდი ბოძს. 
 

ციხე-სახლი - არქიტექტურული ძეგლი დგას ნასოფლარში. განეკუთვნება გვიანდელ შუა საუკუნეებს.

www.travelingeorgia.ge