თბილისიდან სამხრეთ-აღმოსავლე­თით 60-70 კილომეტრის დაშორებით, ისტორიული კახეთის ნახევრადუდაბნოში, გარეჯის კლდოვან მთებში, მდებარეობს ერთ-ერთი გამორჩეული სამონასტრო ცენტრი, რომელიც VI ს-ში დააფუძნა ასურეთიდან მოსულმა წმინდა მამა დავით გარეჯელმა. თავდაპირველად იგი თავის მოწაფე ლუკიანესთან ერთად დასახლდა ბუნებრივ მღვიმეში, რომელიც შემდგომში დავითის ლავრის სახელით ცნობილი მონასტერი გახდა და გარეჯის სამონასტრო კომპლექსის ცენტრად იქცა.

სამონასტრო კომპლექსი დროთა განმავლობაში იზრდებოდა და ამჟამად 20-ზე მეტი ისტორიული ძეგლისგან შედგება. ეს მონასტრებია: ნათლისმცემელი, ჩიჩხიტური, თეთრისენაკები, დოდოს რქა, უდაბნო, დავითის ლავრა, მრავალწყარო, თეთრი უდაბნო, შავი სენაკები, ბერთა მთა, წინწყარო, განსაშორი, საბერეები, ბერების სერი, სატორგე, კოწახურა, ბერთუბანი, მღვიმე, ქოლაგირი, დიდი ქვაბები, პატარა ქვაბები, ვერან-გარეჯა, პირუკუღმარი. გვიან შუა საუკუნეებში მონასტრები ერთმანეთს უკავშირდებოდა საგუშაგო და სასიგნალო კოშკებით, რომლებმაც ჩვენამდე ნანგრევების სახით მოაღწია.განსაკუთრებით გაიზარდა გარეჯის მნიშვნელობა XII-XIII სს-ში, როდესაც მონასტერი დავით აღმაშენებელმა სამეფო საკუთრებად აქცია და გადასახადებისგან გაათავისუფლა. მონასტერი ბაგრატიონთა სამეფო ოჯახის დონაციით სარგებლობდა. მონასტრის მესვეურები სამეფო დარბაზის წევრები იყვნენ და სამეფო კარისთვის საპატიო ძღვენის გაგზავნის უფლებით სარგებლობდნენ. 1424-1745 წლებში მონასტერი კათოლიკოსის დაქვემდებარებაში იმყოფებოდა. თუმცა შემდეგ კვლავ სამეფო საკუთრებაში გადავიდა. დავითგარეჯის მონასტრებმა მტრის არაერთი შემოსევა განიცადა, თუმცა საქართველოს ხელისუფალნი კვლავ აღორძინებდნენ დარბეულ მონასტრებს. დავითგარეჯის მონასტრებმა შექმნა თვითმყოფადი სამონასტრო და სამშენებლო ტრადიცია, ფრესკული მხატვრობის საკუთარი სკოლა. განსაკუთრებით გრანდიოზული და შთამბეჭდავია ბერთუბნის ქვაბოვანი მონასტრის ღვთისმშობლის სახელობის დარბაზული ეკლესიის XII-XIII სს-ის მხატ­ვრობა. დავითგარეჯში დაცული იყო ხელნაწერთა მდიდარი კოლექცია.

 

სტატიის ავტორია გამომცემლობა "კლიო"

 

www.klio.ge