ლაშარის ჯვრის სალოცავი უკანა ფშავში, მდ. არაგვის ზემო წელში, მარჯვენა სანაპიროზე, დასახლებული ადგილიდან საკმაოდ დაშორებით, ხოშარის და წითელაურთის თემებს შორის, ე. წ. ხმელგორზე ანუ ლაშარის გორზე მდებარეობს და უჭირავს 0,75 ჰექტარი ფართობი. სალოცავის ტერიტორია ჭალაში ქვის გალავნითაა გარშემორტყმული. გალავანთან ახლოს დგას ლაშარის სალოცავი, რომელიც ბაზალტითაა ნაშენები, თუნუქით გადახურული ოთხ სვეტზე დაყრდნობილი გუმბათიანი შენობაა.

აქ მდებარეობს ფშავის 12 ძირითადი თემის საერთო სალოცავი _ მეომარი ღვთაება `ლაშარი~ და მკურნალობა-ნაყოფიერების ღვთაება თამარ აქიმ დედოფალი. ლაშარის კულტი ფშავის გარდა გავრცელებული იყო თუშეთში, ხევსურეთში, მომიჯნავე ბარის თემებშიც, ჩრდილო კავკასიელ მთიელებშიც. ლაშარის ჯვარი ითვლებოდა ერთ-ერთ უმდიდრეს ღვთაებად, რომელიც ფლობდა მრავალ შემოწირულ (მათ შორის, საქართველოს მეფეებისგანაც) განძეულობას, ადგილ-მამულს, ზვრებს კახეთში. ვახუშტი ბაგრატიონის ცნობით, ლაშარის ჯვარი დაუარსებია საქართველოს მეფე გიორგი ლაშას (1210-1223). თუმცა ფუნქციურად, ლინგვისტურ-ეთნოგრაფიული მონაცემებით ლაშარი იყო წარმართული ღვთაება, რომელსაც შეერწყა მეფე გიორგის, როგორც `მესიის მახვილის~, გამათავისუფლებლის, ლაშქართა წინამძღოლის კულტი.

ლაშარობის რიტუალი იწყება მსხვერპლად შემო­წირული კურატების დაკვლით (ეს უშუალოდ ხევის­ბერის ფუნქციაა), შემდეგ ხდება დამწყალობნება. მფერხავები ცეკვავენ ფერხულს. საღამოს მლოცველები ჩადიან არაგვის პირზე, სადაც გრძელდება ლხინი და ღამისთევა. მეორე დილით კი ადიან თამარღელეზე (თამარ მეფის ხატში).

ლაშარის ჯვრის პირდაპირ, ტყიანი მთის წვერზე დგას თამარ დედოფლის ხატი, გარშემო არტყია გალავანი. შიგნით ხატის საღმრთო ჭალაა _ მისი შეურაცხყოფა თავის დაწყევლას ნიშნავს. გალავნის აღმოსავლეთით ფერდობი მოსწორებული და ქვის ყორით გამაგრებულია. ყორედან მლოცველებისთვის გამოშვერილია სკამები. გალავნის სამხრეთით ქვის სახლია დეკანოზების დროშებისათვის, იქვეა ქვევრები ზედაშე ღვინით. ცალკე დგას ლუდის გამოსახდელი სახლი. გალავანში 2 სამრეკლოა: ერთი ქვისაა, კირით შელესილი, გუმბათიანი, ორი დიდრონი ზარი კიდია. მეორე ხისაა. გალავნის შესასვ­ლელთან ასვენია ხატები, იქვეა სამსხვერპლო.