გავრცელებული იყო თრიალეთის ყორღანული სამარხების კულტურა. ამ პერიოდის სამარხებში (ზურტაკეთში აღმოჩენილი ერთ-ერთი სამარხის ქვაყრილის დიამეტრი 100 მ, სიმაღლე 8 მ, ხოლო დასაკრძალავი დარბაზის შიგა ფართობი 150 მ2) აღმოჩენილია თიხისა და ლითონის ჭურჭელი, სპილენძის, ბრინჯაოს, ვერცხლის და ობსიდიანისა იარაღ-საჭურველი, ოქრო-ვერცხლის და ქვის სამკაული. ბევრი ნივთი ხელოვნების ნიმუშად არის აღიარებული.
მდებარეობა: საქართველოს სამხრეთი მთიანეთი, მდინარე მაშავერას (ხრამის აუზი) ორივე ნაპირი.
მანძილი: რუსთავიდან – 130 კმ, თბილისიდან – 120 კმ.
სიმაღლე ზღვის დონიდან: 1250 მ.
რელიეფი: მთაგორიანი.
კლიმატი: ზომიერად ნოტიო. ზამთარი ცივი. იანვრის საშუალო ტემპერატურა -2,70C. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან მარტის ბოლომდე აღინიშნება თოვლის საფარი. ზაფხული ზომიერად თბილი. ივლისის საშუალო ტემპერატურა 18,20C.
ნალექების საშ. წლიური რაოდენობა: 698 მმ.
ჰაერის საშ. წლიური ფარდობითი ტენიანობა: 73%.
მზის ნათების ხანგრძლივობა წელიწადში: 1760 სთ.
ბუნებრივი სამკურნალო ფაქტორები: საშუალო მთის ქვედა სარტყლის ჰავა და დმანისის მიდამოებში არსებული სუსტად სულფიდური, ქლორიდულ-ჰიდროკარბონატული, ნატრიუმიანი, სუსტი ტუტე (PH-7,9) მინერალური წყლები, საერთო მინერალიზაციით 0,4-0,8 გ/დმ3.
მკურნალობის სახეობები: მინერალური წყლის მიღება (დალევა), პასიური კლიმატოთერაპია.
სამკურნალო ჩვენებები: გულ-სისხლძარღვთა სისტემის პათოლოგიები, ბრონქული ასთმა, ქრონიკული გასტრიტი, კოლიტი და ენტეროკოლიტი, ქრონიკული ჰეპატიტი, პიელონეფრიტი, ცისტიტი, შარდ-კენჭოვანი დაავადებები, რკინადეფიციტური ანემია.
ტექსტი: "საქართველოს 100 კურორტი“
გამომცემლობა "კლიო"