აჭარის დედაქალაქი ბათუმი ღრმა, კარგად დაცული ბუნებრივი ნავსაყუდლის - ბათუმის ყურის ნაპირზე,

მდინარე ბარცხანისა და ყოროლისწყლის შესართავთან არის გაშენებული. ის უძველესი ქალაქია: არქეოლოგიური

გათხრების შედეგად ამ ტერიტორიაზე ძვ. წ. II-I ათასწლეულების დასახლების ნაშთები იქნა აღმოჩენილი; უკვე ჩვ. წ-ის I ს-ში რომაელი ბუნებისმეტყველი და ფილოსოფოსი პლინიუს უფროსი თავის ნაშრომში „ბუნების ისტორია“ ბათუმს საზღვაო პორტ ბატისს უწოდებს. როგორც ჩანს, ანტიკურ ხანაში ბათუმს, როგორც საპორტო ქალაქს, მნიშვნელოვანი სატრანზიტო

ფუნქცია და მჭიდრო სავაჭრო ურთიერთობები ჰქონია მეზობელ თუ შორეულ ქვეყნებთან. საუკუნეების განმავლობაში ბათუმის, როგორც პორტის მნიშვნელობა იმდენად დიდი იყო, რომ ბერძნები, რომაელები, ოსმალები თუ რუსები გამუდმებით ცდილობდნენ მის ხელში ჩაგდებას. XX საუკუნის დასაწყისში, 1919 წელს, ბრიტანეთის მიერ ოკუპირებულ ბათუმს ბრიტანელი გენერალიც კი ჰყავდა გუბერნატორად. 1878-1886 წლებში ბათუმი პორტო-ფრანკოდ (უცხოური საქონლის უბაჟოდ შემოტანა-გატანის უფლების მქონე ნავსადგურად) გამოცხადდა. გაიხსნა ბათუმი-ბაქოს სარკინიგზო ხაზი (1883 წ.) და ნავთობსადენი (1897-1907 წწ.), რამაც ქალაქის ზრდა გამოიწვია. ამ პერიოდში ბათუმში მოღვაწეობდნენ სამრეწველო მაგნატები - შვედი ძმები ალფრედ, რობერტ და ლუდვიგ ნობელები და ბარონი ალფონს დე როტშილდი. სარკინიგზო გზისა და ტერმინალის გახსნა სწორედ ძმები ნობელების დამსახურებად მიიჩნევა. სახლში, სადაც მათ ოფისი ჰქონდათ, ახლა ნობელის მუზეუმია, ხოლო როტშილდის სახლში, რომლის ასაშენებლად ბარონმა აგური საფრანგეთიდან ჩამოიტანა და მუშებიც იქიდან ჩამოიყვანა, ამჟამად ბათუმის სამშობიარო სახლია განთავსებული. ბოლო წლებში ქალაქის გასალამაზებლად დიდი სამუშაოები ჩატარდა. გაიზარდა და მოეწყო პლაჟი, აშენდა ახალი კორპუსები, გაშენდა გასართობი პარკები, მსოფლიოში სახელგანთქმულმა სასტუმროთა ბრენდებმა აქ თავიანთი ობიექტები გახსნეს.