მდებარეობს მდინარე ძირულას ხეობაში, მდინარის  ორივე მხარეს. ჩრდილოეთით ესაზღვრება სოფელი კორბოული. სამხრეთით _ სოფელი ღოდორა. დასავლეთით _ ლიჩი აღმოსავლეთით - სოფელი ხვანი

სოფლის ყველაზე დაბალი ადგილია სოფლის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, მდინარე ძირულას ხეობაში, სიმაღლე ზ.დ. 720 მეტრი, ხოლო მაქსიმალური ადგილია, უკიდურეს ჩრდილო_დასავლეთ ნაწილში, სოფლის ტყის ტერიტორიაზე ზ.დ. 940 მეტრი. ცენტრის სიმაღლე ზ. დ. 790 მეტრია.

ჭალოვანი დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ ვრცელდება მდინარე ძირულას ხეობის გაყოლებით საშუალოდ 5 კმ-ზე, ხოლო, ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ დაახლოებით 3 კმ-ზე.

სოფლის სახელწოდება უნდა უკავშირდებოდეს მის მდებარეობას, სოფელი ძირითადად განლაგებულია მდინარე ძირულას ჭალაში, ე.ი. სოფელს ჭალოვაანი მდებარეობა უჭირავს, ჭიათურის მუნიცი-პალიტეტის ტერიტორიაზე არის სოფლის სახელწოდების მონათესავე სახელის მქონე სოფლები: პერევისის თემში სოფელი ჭილოვანი, ხვაშითის თემში ზედა ჭალვანი, ხოლო წირქვალის თემში ქვედა ჭალოვანი. შესაძლებელია ამ სოფლებს ერთმანეთთან რაიმე კავშირი ქონდათ და ამიტომ დაერქვათ მონათესავე სახელებიც.

სოფლის ისტორიული ძეგლებია: ჭალოვანის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესია (XIX ს.); ჭალოვანის ბუკულაურის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესია; ჭალოვანის ,,ბარბაწმიდისა” ეკლესია (XI-XII). სოფელ ჭალოვანის მოსახლეობის რაოდენობა 2007 წლისათვის შეადგენდა 228 კომლი 769 სული მცხოვრებით. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით კი 696 მაცხოვრებელი იყო, აქედან 363 იყო კაცი, ხოლო 333 მაცხოვრებელი იყო ქალი.

სოფელში გავრცელებული გვარებია: ბარბაქაძე -(ბარბა - საკუთარი სახელია კაცისა, ხოლო: ბარბალა, ბარბატა, ბარბანა და ბარბაქა იგივე სახელია კნინობით თქმული, სხვადასხვა რიგად. გვარის სახელით "ბარბ" - ფუძისანი არიან: ბარბაიები, ბარბანიძეები, ბარბატები, ბარბაშები, ბარბალაძეები და ბარბაქაძეები, გვარსახელით ერთფუძენი და არა გვარმოდენილობით ერთსისხლნი. ძველთაგან ლიხთ-იმერეთს ბუდობდა რიცხვმრავალი გვარი ბარბაქაძეთა. ეგრე უბნობენ, ტყიბულის მხარის სოფელ მუხურიდან დაწყებულაო ბარბაქაძეთა განსახლება მთელ საქართველოში. ქართულ საისტორიო საბუთებში ბარბაქაძეთა გვარი გვიანი შუა საუკუნეებიდან ხსენდება. XVIII საუკუნის IIნახევრის ერთ თამასუქში ვკითხულობთ: "ქ. ევიღე შენ, მუსტაფა ბარბაქაძისაგან, მე, ხოსია მესხიშვილმა და შიო მწყერაშვილმა, შუა ენკენისთვეს ოცი მარჩილი..." (ხელნაწერთა ინსტიტუტი, ჰდ-3802). ეს მუსტაფა ბარბაქაძე - იმერელი ბარბაქაძეა, რადგან საბუთში იხსენიება ქუთათელი ეპისკოპოსი და იმერთა მეფე სოლომონი. ამავე საუკუნის, უცნობი პირის მიერ შედგენილ დავთარში იკითხება, რომ ვინმე იესემ "გირაო კაცებს ბარბაქაძეებს გამოართვა მარჩილი ცხრა" (ხელნაწერთა ინსტიტუტი, ჰდ-3572). ეს ბარბაქაძეები უკვე შიდა ქართლში გადმოსული ბარბაქაძეები უნდა იყვნენ. საბუთში ნახსენებია ქართლური გვარი თოფჩიაშვილი და ხაშურის მხარის სოფელი ოსიაური.

1787 წლის აზნაურ ზაალ მახვილაძის ქვრივის არზაში მეფე ერეკლესადმი, ვკითხულობთ: "ორი კვამლი ხიზანი კაცი მყვანდა - ხარაზისშვილი დათუა და ბარბაქაძე ბერი; რაც ჩემგან შეიძლებოდა, დიდი ამაგი უყავით და დიდი ხანიც არის ჩემთანა არიან, ვეხვეწები და აღარ მოდიან..." (ცენტრალური საისტორიო არქივი, 1450-38/106). სხვა საბუთებიდან ირკვევა, რომ აქნაურ ზაალ მახვილაძეს მამულები ჰქონდა შიდა ქართლის სოფელ აბისში.

შიდა ქართლში ადგილს და ადგილს სახელად შემორჩა ბარბაქაძეთა გვარის სახელი: ბარბაქაძეების გვერდი - ადგილი სოფელ ზემო ბროლოსანში, ბარბაქაძეების წყარო - წყარო სოფელ რბონაში, ბარბაქაძეების მიწები - სახნავები სოფელ ცხრამუხაში ... (ალ. ღლონტი, ფრონეების ხეობების ტოპონიმია, თბ. 1988, გვ. 37). ღმერთისა და საქართველოსათვის და ბაგრატიონთა ტახტის ძლიერებისათვის ბარბაქაძეთა გვარის მეომრები კომლზე კაცად გამოდიოდნენ იმერეთის სამეფო ლაშქრის შუაგულ და მემარჯვენე სადროშოებში, აგრეთვე ქართლის სამეფო ლაშქრის მემარჯვენე სადროშოში.

ამჟამად ბარბაქაძეები ცხოვრობენ: იმერეთში, ოდიშში, გურიაში, სამცხეში, ქართლში, კახეთში და ჰერეთში. მრავლად იყვნენ აფხაზეთშიც. განსაკუთრებით მრავლად არიან: ხაშურის, ლაგოდეხის, ხარაგაულის, ზესტაფონის, ტყიბულის, გარდაბნის და ბორჯომის რაიონებში. თბილისში ამერ-იმერ ბარბაქაძეთა დაახლოებით სამას ორმოცდაათი კომლი ცხოვრობს.

სოფელში გავრცელებული გვარებია: შუბითიძე, ლომსაძე, ბუღაძე, ებანოიძე, თითბერიძე, ლაბაძე, ლაცაბიძე, მაჭარაშვილი, ფანჩვიძე, ხარაიშვილი, ჯალაბაძე.

სოფლის მეურნეობის ძირითადი დარგებია: მევენახეობა, მესი-მინდეობა, მეცხოველეობა, მეფუტკრეობა. ფუნქციონირებს ჭალოვანის საჯარო სკოლა, სადაც დირექციის წევრთა რაოდენობა 4, მასწავლებლების რაოდენობა 24, დამხმარე პერსონალის რაოდენობა 18, კლასების რაოდენობა 12, მოსწავლეთა რაოდენობა 139. სოფლის ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე ძირულა.

ავტორი: გიორგი დვალაშვილი

ყველა უფლება დაცულია