მდებარეობს რაჭის ქედის სამხრეთ კალთაზე, ჩრდილოეთით ესაზღვრება ტყის მასივი, სათიბ_საძოვრებით, სამხრეთით - ქალაქი საჩხერე. დასავლეთით _ მოდინახის ციხის ჩრდილო ქარაფოვანი კედლები, შემდეგ ჩ-დ ნაწილში სოფელი ბაჯითი, აღმოსავლეთით _ სოფელი სხვიტორი.სოფლის ყველაზე დაბალი ადგილია მდინარე დუნთურას (ყვირილის მარჯვენა შენაკადი) ხეობაში, უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში ზ.დ. 520 მეტრი, ხოლო მაქსიმალური ადგილია სოფ-ლის ჩრდილოეთ ნაწილში გორიჯვრის ტაძრის მახლობლად ზ. დ. 950 მეტრი, სოფელი სა-ხნავ-სათესი სავარგულებისა და საძოვრების ჩათვლით ჩრ-დილოეთიდან სამხრეთისაკენ ვრცელდება საშუალოდ 3 კმ-მდე, ხოლო დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ 2,5-3 კმ-ზე. სოფლის ცენტრის სიმაღლე ზ. დ. 640 მეტრია.

დუნთის სახელწოდება წარმოდგება მისი გეოგრაფიული მდებარეობიდან, სოფელი თითქმის ყველა მხრიდან მთებითაა შემოფარგლული, თვით სოფლის დასახლება კი ქვაბულშია განლაგებული, აქ ჰავა მთის ზონისათვის დამახასიათებელია. ამგვარი მდებარეობის გამო ეწოდა წყნარი ანუ ,,მდუმარე მთა~. შემდეგ კი მოხდა სიტყვა ,,დუმი მთის" ასიმილაცია და გადაკეთდა დუნთად.

სოფელი დუნთა 1991 წლამდე შედიოდა საჩხერის საქალაქო საბჭოში, ხოლო 1991 წლიდან შედის ჩიხის თემში  მანძილი სოფელ ჩიხამდე 5-კმ-ია, ხოლო ქ. საჩხერეს დაშორებულია 3 კმ-ით. სოფელში ცხოვრობს 86 კომლი 283 სულით. 2002 წლის აღწერების მიხედვით სოფელში ცხოვრობდა 211 ადამიანი. სოფელი საჯარო სკოლით, კულტურის სახლით, ბიბლიოთეკით, ჯანმრთელობის დაცვის დაწესებულებით და კავშირგამბულობის განყოფილებით სარგებლობს ქალაქ საჩხერეში. სოფლის ტერიტორიაზე არის მარმარილოს საბადო

სოფელში გაედინება მცირე დებიტის მქონე, მდ. ყვირილის მარჯვენა შენაკადი დუნთურა, რომელიც მთლიანად სოფელ დუნთაზე გაედინება. ამ მდინარეს ახასითებს კატასტროფული ხასიათის წყალდიდობები, კერძოდ, 1998 წელს მდინარემ წალეკა სოფლის სახნავ-სათესის სავარგულები, ძლიერ დააზიანა სოფელი დუნთა და ქალაქ საჩხერის გარეუბნები.

სოფლის ჩრდილოეთით მდებარეობს წმინდა სალოცავი გორიჯვარი, გორიჯვრის წმინდა გიორგის ეკლესია აგებულია XVII საუკუნეში, აქ ქალაქ გორიდან ჩამოიტანეს ვერცხლის დიდი ჯვარი და აქედან მომდი-ნარეობს სალოცავის სახელწოდებაც. შენობა აღდგ-ენილ იქნა 90-იან წლების დასაწყისში.

მოდინახის ციხე სოფლის უკიდურეს სამხრეთ ნაწილშია აღმართული ვიწრო სიგანის მქონე სერზე (მდ. ყვირილასა და მდ. დუნთურას წყალგამყოფი სერი) ზ.დ. 745-750 მ. 1991 წ. 29 აპრილის მიწისძვრის დროს ჩამოინგრა ციხის კედლები, რომლებიც კირქვის მასივზე არიან დაფუძნებულნი, მისი კოშკე-ბიდან მოჩანს ტყიანი მთაგორებით შემოფარგლული, ბაღ-ვენახებით დამშვენებული ზემო იმერეთის მშვენიერი პეიზაჟი. ციხის სამხრეთით მდ. ყვირილის ნაპირისაკენ დამრეცად დაქანებული მისი ფერდობები, როგორც ეს არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა დასახლებული ყოფილა ადრე ბრინჯაოს ეპოქაში, ძვ. წ. III ათასწლეულის შუახანებში. II ათასწლეულის დასაწყისისათვის აქ აღარ შეინიშნება მოსახლეობის კვალი. კოლხური კულტურის მატარებელ ტომებს ძვ. წ. I ათასწლეულის დასაწყისში ხელმეორედ აუთვისებიათ სამოსახლოდ.

მოდინახეზე ამ კულტურის 2 ფენაა სტრატიფიცირებული: მეორე - წინარეანტიკური და მესამე - ადრეანტიკური.

მოდინახეს ციხის სამხრეთი ფერდობი სამოსახლოდ ათვისებული ყოფილა ძვ. წ,I ათასწლეულში. მოსახლეობა ისე, როგორც საირხეში, განსაკუთრებით გაზრდილია და გაფართოვებულა ძვ. წ. VI_IV  საუკუნეებში. ქვის საძირკველზე დაფუძნებული ბათქაშით შელესილი ხის ნაგებობები ტერასებად მოწყობილ ეზოებშია განლაგებული. დასახლება, რომელიც დაახლოებით 4 ჰექტარს მოიცავს, შემოზღუდული ყოფილა მშრალად ნაშენი ქვის ფართო კედლებით. საკუთრივ ფეოდალური ხანის ციხის შიდა ტერიტორიაზე გაჭრილ სადაზვერვო თხრილებში აღმოჩნდა ადრე - ანტიკური ხანის სამე-თუნო ნაწარმისათვის დამახასიათებელი პირმოყრილი ჯამები და კოლხური სასმისების ფრაგმენტები, რომლებიც იქ კარგად გათლილ ქვის კვადრებთან ერთად ეყარა. ეს მასალები მიუთითებს, რომ მთის თხემზე ამოზიდულ კირქვის მასივზე ანტიკურ ხანაში აღმართული იყო თლილი ქვით ნაშენი რაღაც ნაგებობა. მოდინახეს სამხრეთი ფერდობი, რომელიც გორა_ნამოსახლარს წარმოადგენს, ადრეანტიკურ ხანაში ციხე_ქალაქად გაფორმებულა.

სოფელ დუნთაში, მდინარე ყვირილის მარჯვენა ნაპირზე, კირქვის მასივზე შემორჩენილ დუღაბით ნაშენი თოდაძის ციხეს. რომლის ტერიტორიაც სამაროვნად ყოფილა გამოყენებული, ამის შესახებ ჯერ კიდევ 1875 წელს მოუთხრობდა გაზეთ «დროების» მკითხველს სხვიტორელის ფსევდონიმის მქონე აკაკი წერეთლის ძმა დავით წერეთელი, იგი აღწერს ვინმე ზამბახიძის მიერ თოდაძის ციხის ფერდობზე სახლის საძირკვლის ამოთხრისას ნაპოვნ ოქროს ნივთებს, რომელიც გლეხს გაუყიდია, აქ აღმოჩენილ ნივთებს შორის ასახელებს წინწილებს, ამგვარი ნივთები აღმოჩენილია ახ. წ. IV საუკუნით დათარიღებულ მოდინახის სამარხებში.

ავტორი: გიორგი დვალაშვილი

ყველა უფლება დაცულია