მანავის ციხე - მდებარეობს საგარეჯოს რაიონში, გომბორისქედის სამხრეთ-დასავლეთ კალთაზე, საგარეჯოდან 15 კმ-ზე, ხოლო თბილისიდან 62 კმ-ზე. ციხე-სიმაგრე ძლიერაა დაზიანებული. იგი რამდენიმე სამშენებლო ფენისგან შედგება. პირველი, ძველი სამშენებლო ფენა X-XI საუკუნეებს მიეკუთვნება, ახალი _ XVI_XVIII საუკუნეებს. ციხე ორი ნაწილისაგან შედგება. შემაღლებულ ადგილზე დგას ციტადელი, რომელსაც აღმოსავლეთით ეკვრის ქვედა ციხე. ციხესიმაგრის შუაში ჯგუფად დგას სამი ეკლესია. ციხის ქვემოთ რიყისა და შირიმის ქვით ნაგები მანავის ღვთისმშობლის ეკლესიაა, რომელიც ზუსტად არის დათარიღებული წარწერით (დაკარგულია). იგი 1794 წელსაა აგებული დავითგარეჯის ნათლისმცემლის მონასტრის წინამძღვრის ეფრემის მიერ. შიდა სივრცის მიხედვით ეკლესია დარბაზულია, მაგრამ დაგვირგვინებულია აგურით ამოყვანილი გუმბათით, რომელიც აფრებით ეყრდნობა საბჯენ და კონქის თაღებს. ნაშენია რიყის ქვითა და აგურით. ეკლესიის ზომებია გარედან: სიგრძე-10,85 მ, სიგანე – 6,9 მ, სიმაღლე დაახლოებით 10,5 მ.

                                   ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია ტ.6 გვ.401